Вершалінскі рай - Страница 84

— Ой, ой, што ж гэто я нарабі-іла, дурна-ая!.. Не пайду-у, цётачку, хібо я здурэ-эла?!

— Ну, будзе, бу-удзе табе, Нюрка, вытрыса, на, хутчэй, нас там чакаюць!..

— Я баю-усо вельмі!.. Я ж — грэшная!.. Хібо я раджу божаго сы-ына?! Куды мне, цётачку, учыніць такое, недастойнай?! Мамо-о, скажыце вы-ы мне!..

5.

Неўзабаве Хімка ўжо вяла будучую мацер божую ў асобны домік ля царквы.

У той жа сукенцы з малінавага бархату, у цесных чорных лакіроўках на босую нагу Нюрка ішла, бы па дроце, і сарамліва апускала вочы. Натоўп жанчын расступіўся перад ёй неахвотна. Зайздросныя бабы бесцырымонна разглядалі яе ўбор, стараліся да чаго-небудзь прычапіцца і зусім не зважалі на тое, што Нюрка бачыць ды чуе.

— Ці не замаладая надто? — з помслівым абурэннем абменьваліся заўвагамі.

— Дваццаць два ёй, не болей!..

— I я кажу!.. Дзева Марыя павінна быць ужэ файная баба ды высокая, а гэта — бы пянёк сасновы!

— У самы раз! — стрымлівала іх Хрысціна.

— Кажуць, ніхто не згаджаўсо!

— Няпраўда, бабы! Было ахвотніц много! Альяшоў крыж на гэту паказаў!

— Азначана святым духам!..

— I пасціласа кожны раз, і моліцца як трэ!.. I бацькі яе таксамо бедныя!..

— Але, гляньце, сукенка як тапырыцца!

— I лякеркі абула, бы на які вялікдзень!

— Шчэ ніткі тырчаць якіясь!..

Руселіха прызвала да парадку:

— Ай, не чапляймосо, бабы, ёй і так страшно! Бач — спацела як, бедная!

— А ты не баяласа б, думаеш?!

— Не барані, Хрысціна, ведала, на што ішла!

— Каб толькі ўсё было добро!..

— Дзе той хлапец, чаму не ідзе ўжэ?!

— Унь, а малыя, а малы-ыя — платы як абляпілі!..

— Дзеці, марш дахаты!.. Ну, каму сказала?!

— Ага, так яны цябе і паслухаюццо — не тыя цяпер дзеці! Сабак каб нацкаваў хібо!..

Гэтым часам Хімка з Нюркай зніклі ў доміку, і напружа-насць адразу спала.

На цвінтары жанчыны паспелі зацягнуць ужо новы гімн, але нарэшце з'явіўся прарок, і цёткі раптоўна прыціхлі.

Побач з Альяшом — не то з цынічнай, не то з легкадумнай усмешкай на скуластым твары добра харчаванага малатабойца вясковай кузні, з запраўленымі ў высокія халявы нагавіцамі-клёш замест ірвання, з кепкай набакір, пружыністай хадой крочыў «Архіпатрыцый» — рослы крэўскі каменячос,— ён хвацка перакатваў між вуснаў цыгарку.

Па натоўпе зноў пракацілася іскра ажыўлення.

— Унь, вядуць!

— Вяду-уць-такі!..

— Дачака-аліса!..

Жанчын бытта хто раптам падмяніў. Якіясьці прысмірнелыя, з набожным жахам ці захапленнем, а іншыя са звычайнай бабскай цікавасцю шапталі:

— Гэты?

— Гэ-эны!..

— Мой мужык шчэ ўчора мне яго на вёсцы паказваў, цяпер я адразу пазнала!

Народ пачціва расступіўся.

— Ла-аднаго падабралі!..

— Бач, і папяросы курыць!..

— Казалі ўсе, што файны, аж ён такі і е!

— Ах, як у яго валасы кучаравяцца!..

Альяш правёў малайца да калідора, утворанага бабамі. Затым мужчыны павярнулі ў запаветны домік, куды толькі што зайшла Хімка з Нюркай.

З узвар'яцелымі вачыма ад раптоўнага прыступу ўзбуджа-насці, з енкам некалькі бабак рынуліся да божага жаніха.

— Ой, пусцеце мяне гэтыя святыя но-ожанькі па-цалава-аці!..— хапілі яны хлапца за боты.

— Дайце мне гэтыя святыя ру-учанькі-і... Каменячос выплюнуў на баб цыгарку, усміхнуўся, бытта ад козыткі, ды, паказаўшы вішнёвыя дзёсны і моцныя зубы, агрызнуўся:

— На, на, дурная, цалуй, думаеш, шкада мне?!

Жанчын адвалаклі, Хрысціна іх сурова аблаяла:

— Не выцерпяць ужэ! Бы маленькія, дальбо!.. Гэтым можно сапсаваць усенько!..

— Хоць ты, дальбо, сосачку ўткні нікаторым у зубы! — дапамаглі іншыя.

— Сорам!.. Калі ўсе мы так пачнемо вычаўпляць, бабы, то — ніц не будзе! — кляйміла іх Хрысціна.— Гуляці сюды папрыходзілі?.. Можна было і не ісці таму!..

Жанчыны спаважнелі.

Зніклі тым часам за дзвярыма і Альяш з «Архіпатрыцыем». Павернутая да дзвярэй гурба баб застыла ў напружаным чаканні. Званары наматалі на рукі вяроўкі ды пільна цікавалі ўніз.

— Моляцца яны там дзесь само!..— праказала сваю здагадку ўслых Піліпіха, упала на калені і пачала маліцца.

Жанчыны спаважнелі яшчэ больш.

Праз мінуту да народу выйшаў Альяш з Хімкай, і яны спыніліся на ганачку. Хімка трымала запаленую свечку, а ў няласкавага, хмурага, амаль панурага чалавека, якім прарок заўсёды бываў на людзях, на гэты раз твар прамянеў цёплай усмешкай дабрака — бытта ён гатовы быў шчодра дарыць усім людзям яшчэ не адно такое блага, якое толькі што ім адпусціў.

— Брацця і сёстры,— праказаў Альяш ціхім голасам у напружаныя твары.— То пастаньмо цяперака ўсе на калені ды памолімса богаві!.. Хай ужэ гасподзь праявіць сваю міласць, сатварыць таінства сваё!..

Людзі рухнулі ў пясок на калені і зашапталі «Верую», хто «Радуйся, дзева Марыя!», хто «Ойчэ наш». Праз нейкі час бабы з эмацыянальным уздымам цягнулі да неба рукі ды крычалі:

— Ісусе, прыйдзі!

— Спашлі сваё знаменне, сыдзі з неба ў Нюрку, божа!

— Выслухай лішня смелыя малітвы сірот сваіх, унемлі просьбам іхнім, госпадзі!

— Дай ім лёгкае зачацце, госпадзі!

— Блаславі святое чрэво, у якім будзе другі сын твой расці! — заглушала ўсіх сваім дыскантам Хрысціна.— Блаславі сасцы даражэнькія, якія стануць яго карміць! Блаславі вусны анёльскія, што будуць яго мілаваць! Блаславі рукі, якія насіць яго будуць! Блаславі голас яе чысты, што лашчыць дзіця будзе! Блаславі рабыню божую, Нюрку Сабэсюк з Забагоннікаў!

Людзей ужо разбіралі дрыготкі, на тварах з'явілася нена-туральная сарамлівасць. Мой таварыш, вучань настаўніцкай семінарыі, які назіраў тую сцэну цвярозымі вачыма, падобнае потым яшчэ раз бачыў у вёсачцы Лука (пра што будзе сказана ў свой час). Семінарыст і не падазраваў, якім валодае ўяўленнем. Шалёны калектыўны псіхоз гэты быў такі моцны, што начытанаму хлапцу-атэісту раптам зрабілася страшнава-та, пачало здавацца — вось-вось сапраўды здарыцца нешта незвычайнае!!!