Вершалінскі рай - Страница 29

Гэтым часам самазваныя памочнікі ўваліліся за прарокам першыя ды разбегліся запальваць свечкі.

На падстаўках перад абразамі і распяццем можна было ўжо разлічыць устаўленыя ў збаны букеты кветак — абвязаныя істужкамі, шнуркамі, травянымі вяночкамі ці загорнутыя ў тоўстую паперу, у якой іншая цётка з крамы прынесла мыла. У праёме паміж абразамі бялелі выразаныя з папяроснай паперы сняжынкі, густа ўтыканыя міртам.

— Куды вы, здаровыя?!— наводзіла Хрысціна парадак на прыступках.— Дайце раней іх упусціць!..

Пілігрымы паслухмяна спыніліся.

У царкву, рытмічна паскрыпваючы мыліцамі, першым пачыкілдаў інвалід.

На дошцы з ролікамі за ім пакаціўся абрубак чалавека. Ён упёрся далонямі ў зямлю, лёгка перанёс сябе цераз парог, і ролікі ўжо загулі па падлозе.

Прайшла высокая сухая дзяўчына з бледна-сіняватым, бы качынае яйцо, тварам, з ліхаманкавым позіркам.

Увалаклі на брызенце нерухомую бабу.

За насілкамі збедаваная маці ўнесла хлопчыка: тварык малога абліваўся потам, з грудзей вырывалася цяжкае дыханне, жанчына туліла худое і абвялае цельца сына да сябе ды штосьці яму, цалуючы ў лобік, шаптала.

Упаўзло яшчэ з дзесятак хворых і калек...

Паступова губляючы стрыманасць і прыстойнасць, сталі набівацца ў царкву і пілігрымы. Яны ўжо забілі ўваход, кагосьці здушылі. Пачуліся енкі і крык:

— Што ты ці-існеш?!

— Ну, куды, куды прэце, як быдло рагатае?!

— Свінні, а не людзі!.. Чалавек да вас па-харошаму, стараецца, хоча як найлепш, а вы?..

— Дай волю нашаму народу!

— Бізун патрэбен!..

Нарэшце царкву людзі запоўнілі, супакоіліся.

Жоны-міраносіцы склалі рукі да малітвы, а па іх прыкладу пачалі маліцца ўсе. Мармытанне соцень вуснаў злілося ў суцэльны гук. прытуніла боль, прабудзіла надзею, дадало нейкай сілы.

Перастаў маліцца прарок, перасталі жоны-міраносіцы, сціхлі і людзі.

Тупа пастукваючы каленнымі чашачкамі па дошках памытай падлогі, таропка папаўзла да прарока першая цётка.

— Ну, што табе баліць?— не надта ветліва спытаўся ў яе Альяш.

— Галава, Лаўрэнцьевіч!.. Памаліса за мяне!.. Мая малітва не даходзіць, я надто грэшная!..

— Галава?

— Спасу няма, так мэнчыць!.. Ад тваго слова архангелы не адвернуццо, тваё слово святыя пасланцы да самого госпада данясуць — ты на прыкмеце ў яго!

Клімовіч сціснуў далонямі цётчыны скроні, прамармытаў пару фраз малітвы і кабеціне аб'явіў:

— Мусі, паганая кроў застыла пад чэрапам!.. Яна, як збярэцца там, так і пачынае мардаваць чалавека!.. О, тут, на макаўцы!.. А п'яўкі ставіла?

— А як, жа!.. Панапіваюццо, як качулкі, аж страх, а палёгкі — ніякай!

— Ну, мо цяпер паможа! Ідзі, выздараўлівай ды зноў маліса богу, і я буду маліцца за цябе.

Альяшова ўвага да яе слабасці цётку расчуліла да слёз.

— Вялікае, вялікае, надто велькае табе дзякуй, божы чалавек! Ох, каб гасподзь бог даў табе сілы і здароўечко! I дзеткі мае будуць маліцца за цябе дзень і ноч!.. Я ўсім, усім людзям пра гэто раскажу!.. Дай залаценькую сваю ру-учаньку, падай ты мне яе... Я не — о! М-м!..

— Ну, добро, добро, я не архірэй!

Альяш адарваў ад яе вуснаў далонь.

— От, як смала прыклеіласа!.. Адчапіса!.. Ідзі, ідзі ты ўжэ!.. Ну, хто там зноў?

Вынырнула тая самая бабка з перавязаным вокам і ўжо, як перад добра знаёмым ці сваяком, расплакалася:

— Гэто ж, падумай, айцец, сыноў я так любіла, так гадавала, недасыпала начэй, а яны выраслі, пажаніліса і паказалі мне абодва фігу!.. Пабілі нас з мужыком!.. Ён злёг, а я да цябе — за парадай! З Крушынян мы!.. Э-э, ты маго добро ведаеш — Макаль Барыс, з табой разам да войска прызываўсо!.. З самого краю наша хата, калі ад вас ехаць, пад вербай з бусляніцай, успомніў?! Каб так грызлі родныя дзеці — хто калі чуў?! Нагаворнай вадой напаіў хто іх ці якое ліхо?!.

Цётка, мабыць, чула пра канфлікт Альяша з дзецьмі і была ўпэўнена, што знойдзе ў ято разуменне і падтрымку.

Прарок нечакана на яе накінуўся:

— Бо зямлі не апісала сынам, таму яны і грызуцца з табой!

У бабкі адразу высахлі вочы.

— Ага, які ты!.. Дак мы ж шчэ з бацькам жывыя!.. Як памрэм, як нас заваляць у яму, хай тады са сваімі разумнымі панскімі жанкамі і дзеляць сабе тыя гектары!

— Што-о?.. А паглядзі, як робяць крынкаўскія жыды — даросламу дзіцяці дадуць столькі дабра, каб яно само жызню магло пачынаць. Аддзеляць, а потым шчэ і дапамагаюць, покуль яно не стане на свае ногі. А ты са сваім Барысам як зрабіла, думаеш, не ведаюць людзі?

Прарок касціў цётку, адчуваў нейкую боль, бытта касціў нехта яго самога, і Альяшу зрабілася нібы лягчэй.

— Няма чаго табе тут плакаць. Што насеяла, то і жнеш. Не дуры, бабо, мне больш галавы і ідзі сабе — унь людзей шчэ колькі ў мяне чакае! А табе чаго?

— Сляпы я, Ілья-прарок!— малады мужчына тыцнуўся падзёўбаным воспай тварам Альяшу ў грудзі.— Сляпы ад нараджэння!.. Так хочацца ўбачыць сваіх!.. Зрабі цуд, божы чалавек, табе дано госпадом такое с л о в о!

Альяш азірнуўся, і Хімка зараз жа падставіла паднос. Прарок плюнуў у яго, абмакнуў палец і даткнуўся ім да вачэй сляпога.

— Калі ўсявышні злітуецца, то мо і...

— Не кажы, ад цябе памо-ожа, я ве-едаю, святая рука твая лё-огкая!.. Ты ўсё можаш!.. I с л о в о такое ведаеш, я знаю! — не памятаў ужо сябе ад шчасця сляпы.

— То ідзі, вытрымлівай пасты і маліса!

Хвіліну падумаўшы, нібы доктар, які ўспомніў яшчэ пра адно рэдкае лекарства, Альяш дадаў:

— «Верую» і пацеры божай мацеры перад кожнай ядой і перад сном кожным карысно... Толькі думаць пра што іншае тады не трэ ўжэ, бо ўсё дарэмно будзе!..