Вершалінскі рай - Страница 10

Альяш рос ва ўласных вачах.

Протаіерэй хацеў сказаць пра папоў яшчэ нешта, але асцерагаўся, каб не прычапілася кансісторыя.

— Не здавайся, сыне мой! Упарта ідзі, і ідзі па вызначанаму табе божым духам шляху! Усё рабі так, як падказвае табе сумленнае сэрца праваслаўнага чалавека, спазнаеш тады шчасце перамогі і блажэнны будзеш, сын мой, як блажэнны думкі твае і дзеянні, а ўсе твае зайздроснікі развеюцца, як разлятаецца нікчэмны попел ад подыху ветра!

Старац перахрысціў пілігрыма, нечакана яшчэ і пакланіўся, а за цудатворцам грыбоўшчынскаму дзядзьку паспешліва пакланіліся ўсе, хто знаходзіўся ў зале.

— Да ўсяліць гасподзь бог сілу ў цябе для тваёй пачэснай справы і падтрымае ўсемагутнай сваёй дзясніцай ды захавае тваё здароўе да глыбокай старасці, амін!

— Амін! — з пашанай хорам прашапталі пасаром-леныя хадакі.

I протаіерэй пачаў слухаць другога барадача — чалавека з Паволжа, які ўжо скардзіўся, што на свіней напаў паморак і ніхто не можа даць рады — ні малітвы, ні ветэрынары.

Альяш прынёс Іаану ў ахвяру некалькі рублёў. У канцылярыі протаіерэя грошы прынялі і выдалі Альяшу па ўсёй форме квіток — на гербавай паперы з царкоўнымі знакамі, з каляровым малюнкам Андрэеўскага сабора.

З гэтым бласлаўленнем і квітком дзядзька і адправіўся дадому.

Раздзел чацвёрты

1.

А ў Грыбоўшчыне за гэты час адбылася драма.

У вёсцы жылі тры браты Аўхімюкі. Тыя самыя, якіх яшчэ пастушкамі цягаў на спіне Паўтарак, каб паказаць сваю сілу. Старэйшы з іх, Іван, служыў у войску, але захварэў на сухоты, і яго датэрмінова адправілі дамоў. Базыль і Валодзька заставаліся на гаспадарцы.

Сядзеў сабе аднойчы Іван на лавачцы перад хатай ды грэўся на сонцы, а яго браты пад акапам пілавалі на зіму дровы. Аднекуль узяўся п'яны Паўтарак. Бандыт хапіў хворага за галаву, пачаў гнуць Івану курну і бубніць:

— Ага... тваю маць, ездзіў па мне калісь на выгане, прызнавайса?!

Падскочыў на падмогу самы малодшы брат, Валодзька. Бандыт піхнуў яго локцем, I Валодзыса апыніўся аж у крапіве пад плотам.

— Прызнавайса, ездзіў?!.

Іван пачаў вырывацца, потым прасіць:

— Не збыткуй, мы ж дзяцьмі тады былі, што ты ўздумаў!

Паўтарак разлютаваў.

— Не падабаецца?.. Цурык!.. Зара шчэ не так зраблю! Я табе голаў у с... запіхну!

Валодзька зноў наляцеў на яго пеўнем, але зрабіць нічога так і не змог.

З жахам убачыўшы, што Іван ужо пасінеў і з рота ў яго пацякла кроў, Базыль шмыгнуў у хату, выхапіў з шафы дубальтоўку і праткнуў ствалом шыбіну.

— Ну, нягоднік, маліса! Амба табе!

Паўтарак павярнуў галаву, папярэдзіў:

— Кінь забаўляцца гэтым!

— Даўно-о я чакаў такого моманту!— узвёў Базыль куркі. — Бэбахі зара вы-ыпушчу!

Паўтарак схапіў паўпол Івана з Валодзькам:

— Страляй цяпер, ну!

— А-а, маладзец супроць авец, хаваешса за іх, збаяўсо, падло?!

— Хто, я-а?!

Бандыт братоў адпусціў.

Хлопцы разбегліся, а Паўтарак усім сваім анамалічным корпусам павярнуўся да акна, яшчэ нават узяўся ў бокі.

— Ну, паглядзім, які ты адважны! — прабубніў скрозь нерухомыя вусны.

Базыль і бабахнуў бандыту ў жывот адразу двума зарадамі.

Ахутаны белым дымком, Паўтарак прастагнаў:

— М-м, ты гэ-этак?..

Задыхаючыся ад болю падтрымліваючы акрываўленымі пальцамі вантробу, бандыт палез у хату.

— Я ўсё ваша гляздо-о спляжу! — шчэрыў ён пакрытыя ружовай пенкай зубы.— Усіх я вас зара!.. Цурык!.. Угробіць Паўтарака хочаце?

Прыкметна слабеючы, ён хрыпеў з бяздумнай лютасцю:

— Ні так лё-огко Паўтарака... Шчэ не нарадзіўсо такі герой, каб мяне... Я зара... Цурык!..

— Капут!— уздыхнуў Базыль.

У брамцы з'явіўся Вілі. Браты скочылі ў хату, падперлі дзверы дручком.

— Не страляйце, Аўхімюкі, ваша ўзяла! — кінуў братам сакольскі немец. Ён падышоў да цела, нагнуўся над мёртвым ужо галаваром і пляснуў яго па твары: — Гэта табе за тое, што так па-дурному папаўся. А цяпер давай развітаемся!..

Вілі нагнуўся, пацалаваў сябра ў вусны і пайшоў да брамкі, дзе яго чакала шайка.

2.

Яшчэ ў той самы дзень Аўхімюкоў забралі на ўчастак у Крынкі, а ўсю акругу апанавала радасць.

Не помнячы сябе ад шчасця, багамолкі бегалі ад хаты да хаты і цвярдзілі:

— Ага, чулі? Усявышні паслухаўсо просьбы Альяша, выбавіў нас ад бяды!

— Звёў са свету гэтаго смока!

— То — знак божы!..

— Е-такі гасподзь на свеце, е-е, што б хто ні казаў!

— Дараваў нам грахі, ласку праявіў!

— Расчыніў гасподзь дарогу свайму чалавеку!

— Калі ўсявышні хоча, то яўляе цуд і зло пераўтвараецца ў дабро!

— Якое шчасце, што сярод нас божы выбраннік жыве!..

— Пабачыце, як цяпер нам добро пад яго апекай будзе. Так адно калісь бывало, калі святыя вадзіліса, жылі разам з простым народам!

— Гарадскія брахалі, бытто ўсё гэто — мана! Ткнуць бы іх цяпер носам!

— Ой, каб цяпер людзі хоць добро спаткалі Альяша з таго Кранштату!

— Мы ўсе на станцыю хльшем!

Піліпіха, Руселіха, Майсак пабралі ў Востраве царкоўныя харугвы, склікалі баб, мужыкоў, і натоўп адправіўся ў Гродна спатыкаць святога чалавека, што ўратаваў вёску ад пачвары. Людзі чакалі Альяша на вакзале трое сутак, а тады з песнямі ды малітвамі павялі яго ў Грыбоўшчыну.

3.

Вестка пра тое, што Іаан Кранштацкі прызнаў гры-боўшчынскага прарока, абляцела неўзабаве вёскі. Багамолы здалёк прыходзілі і прыязджалі да Альяша, каб паўзірацца ўласнымі вачыма на «святую паперу» са знакамі самога цудатворца.