Вершалінскі рай - Страница 72

— Хто там? — насцярожылася маладзіца.— Пачакайце, айцец Мікалай, толькі гляну, каго сюды позно так нясе!.. Свае просто заходзяць, чужы хтось там!..

Тэкля вылецела з пакоя, а за маладзіцай выйшаў і Рэгіс. З дзвярэй у калідор высунуліся цікавыя галовы і насцярожана прыслухоўваліся. Пастаяў, паслухаў і дзячок.

— Ах, смуродзе, ты зноў прыпёрса?! — кагосьці лаяла Тэкля.

— Пачакай, пагаворым! — прасіў мужчынскі голас.

— Пра што гаварыць нам?!

— Ладно, дарую табе ўсё!..

— А-а, даруеш? — выбухнула Тэкля пасля мінутнага маўчання.— Але ці прасіла цябе гэтаго я?!

— Перастань і паслухай! — цвярдзіў мужчына сваё.— Хату будую ў Бераставіцы! Ужо толькі печы засталосо скласці!.. Хадзем, будзем жыці разам! Кафлі белай купім...

— А потым станеш зубы лічыць мне, як у Празніках?!

— Хай рука адсохне, калі больш на цябе падніму!

— Ве-едаю цябе!.. Толькі так цяпер гаворыш, бо цвярозы!.. А нап'ешса, кепскія людзі ўвядуць у вушы, што з прастытуткай жывеш, і зноў жывёлінай станеш!..

Голас мужчыны стаў катэгарычным:

— Так — не?!

— Не глухі!

— Жонка ты мне ці хто?. А ну, збірайса, ідзі па манаткі, бо магу і ў паліцыю заявіць!

— Ах ты, гніда! — узарвалася Тэкля.— Заяўляй хоць сабе самому Пілсудскаму ў Варшаву, бяжы, а я ўсё роўна да цябе не вярнусо, бо не люблю, чуеш?.. Ха, бегаў па вёсцы, бэсціў апошнімі словамі, выгражаўсо, цяпер — во, адумаўсо!.. Жыці буду з тым, хто мне падабаецца, і там застанусо, дзе сама выберу!

— Ну, ну, памалу!..

— I не палохай, не баюсо, начальнік нада мной знайшоўсо!.. Табе ўжэ раз сказала — каб тваёй нагі тут не было болей, запамятай!.. А цяпер — марш адгэтуль! Уцякай хутко, бо скажу Ільі, то ён цябе раз-два адвадзіць ад Грыбава!

— Ы-ых, знайшла кім палохаць!

Рэгіс пачуў, як Тэкля бразнула дззярыма і грымнула дручком, падпіраючы іх.

6.

Пакінуўшы гасцініцу, Юзік у Банадыка Чарнецкага выпіў і павыхваляўся:

— Пачуеце, цётко Банадычыха, як ваш Альяш пішчаць будзе ў маіх руках!.. Чырвоная смала з носа ў яго пацячэ-э!.. Сам у турму сяду, але ён — папомніць мяне!

Старога Чарнецкага якраз не было. Жанчына перапалоха-лася, што замнога прадала госцю гарэлкі.

— Ой, Ёзічак, золатцо, мо не варто збыткаваць так са старого чалавека! Лепш па-харошаму ты мо яго папрасі! Дабром усё на свеце можно зрабіць!

— Што там на дварэ? — Юзік выглянуў у акно.— Халера, цёмно як — дасць хто ў морду, і не будзеш ведаць, з кім сварыцца нават!.. Гэто добро!.. Не-е, цётка Банадычыха, Тэклі мне ён так не аддасць! Ого, дурань такую аддаваць!.. Яна — гаспадарлівая ў мяне, скупая на грошы, і работа ў яе руках аж гарыць!.. Але я яму па адной валасінцы бараду выскубаю, тады і глянуць на маю бабу не пасыкнецца!.. Пачакайце адно, я ж яму, старому лычу!..

Раз'юшыўшы сябе гэтак, саламяны ўдавец выйшаў на дождж ды стаіўся ў цемры каля дрэва.

Прарок меў звычку хадзіць адзін.

Юзік дачакаўся, калі Альяш вяртаўся з царквы, і пазнаў яго па белай барадзе. Спачатку і праўда ён загаварыў да дзядзькі па-харошаму, папрасіў адпусціць Тэклю. Для старога спатканне было такім нечаканым, што ён не выдаў з сябе ні гуку.

— Адпусці яе, кажу!.. Забярусо ў Супрасльскі манастыр і любую, якую хочаш, ікону табе за Тэклю прывалаку, чуеш?

Стары хацеў яго абмінуць, Юзік грудзьмі загарадзіў дарогу.

— Або грошай збяру, колькі скажаш! — балбатаў спраўны на язык саламяны ўдавец.— Слухай, дзед, ты ж — любіш іх!.. Кажуць, і па гумнах трымаеш, і ў сасонніку, і ля царквы закапваеш! Сколькі табе — збанок, каструлю?.. Дальбо, збяру, адно адпусці яе!..

Ці з-за таго, што маладзіца была яму дарагой, ці з-за звычайнай упартасці, Альяш усё маўчаў.

— Нашто табе, старому чалавеку, маладая? — ціснуў яго да плота Юзік.— I слухай: калі ты верыш сапраўды ў бога, то ён цябе на тым свеце па галоўцы не пагладзіць, будзь пэўны, гэто вядомо кожнаму!.. На самае дно ў кацёл са смалой чэрці цябе запіхнуць!..

Ад таго, што Альяш быў такі стары,— ніякі не сапернік, што ўсё маўчаў, ад бадзёрасці, якую яму дала Банадычысіна самагонка, Юзік стаў бяспечны ды яшчэ больш гаваркі.

— Але ж і ты сам ні ў чорта, ні ў госпада бога не верыш, толькі дурных баб ашукваеш!.. Хітры святоша!.. Не верыш, прызнавайса!

Ён хапіў старога за бараду ды пачаў валтузіць то ўлева, то ўправа.

— Прызнавайса, нас тут ніхто не чуе!

— Пусці, гіцлю! — нарэшце азваўся прарок.

Альяш упёрся плячыма ў штыкеціны, адарваў Юзікаву руку, адпіхнуў яго каленам і віскнуў:

— Ідзі адгэтуль, цацаліст ты!

— А-а, то па-харошаму не здаешса?!

Юзік палез біцца.

Маладзейшаму на паўтара пакалення мужчыне не цяжка было падмяць пад сябе друзлага Клімовіча, пакласці ў лужу ды сесці на яго вярхом. Але далей хлопцу не пашанцавала.

Распластаны ўжо на спіне Альяш распачліва вывалак з-за халявы кілаграмовы ключыска і так стукнуў Юзіка ў скронь, што аглушыў.

Узняўшыся на ногі, прыткі Альяш прыйшоў у лютасць.

Нобач ляжалі нечыя дровы. Прарок хапіў ёмкі яловы круглячок і доўга хвастаў Юзіка па галаве.

Адкінуўшы кругляк, задыханы Альяш павалокся быў ужо дамоў, але адумаўся і з паўдарогі вярнуўся.

З вялікай цяжкасцю абвялае цела, якое яшчэ хрыпела, нібы качаў хто дзіравы кавальскі мех, Клімовіч завалок пад цэркаўку, сунуў у яму, адкуль бралі святы пясочак, і старанна ношу закапаў рукамі.

Аддыхнуўшы крыху, Альяш прыслухаўся. У яме панавала мёртвая цішыня. На вёсцы перабрэхваліся сабакі...

Альяш спаласнуў у лужыне рукі, на ўсялякі выпадак памыў царкоўны ключ, сунуў яго зноў за халяву і патэпаў дахаты, дзе яго чакала вельмі ўстрывожаная Тэкля.